Ναρκισσιστική προσωπικότητα
Ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της και με ποιόν τρόπο μπορεί να βλάψει την ψυχική μας υγεία.
Οι κακοποιητικές σχέσεις και οι διαταραχές προσωπικότητας δεν πάνε πάντα χέρι-χέρι. Αλλά αν @ σύντροφός σου ή κάποιο μέλος της οικογένειας σου είναι ναρκισσιστής, η ζωή σου μπορεί να γίνει ιδιαιτέρως δύσκολη.
Γεγονός είναι πως η λέξη ναρκισσισμός έχει μπει στο λεξιλόγιό μας έντονα τα τελευταία χρόνια, οπότε μένει να δούμε τι πραγματικά ισχύει σε μια τέτοια κατάσταση, ιδιαιτέρως από την πλευρά του θύτη με σκοπό να βρεθεί μια λύση για τον ρόλο του θύματος.
Η συμβίωση με @ ναρκισσιστικ@ σύντροφο μπορεί να οδηγήσει σε ένα φαινόμενο που ονομάζεται σύνδρομο ναρκισσιστικής κακοποίησης (γνωστό και ως σύνδρομο ναρκισσιστικού θύματος), στο οποίο επηρεάζεται δυσμενώς η αυτοπεποίθηση και η ψυχική υγεία ενός ατόμου. Αυτή δεν είναι μια πάθηση ψυχικής υγείας που μπορεί να διαγνωστεί επίσημα, αλλά μπορεί να είναι η σκληρή πραγματικότητα για κάποιον που βρίσκεται σε σχέση με έναν ναρκισσιστή.
Τι είναι όμως στην πραγματικότητα ο ναρκισσισμός;
Ο ναρκισσισμός είναι ένα εγωκεντρικό χαρακτηριστικό της προσωπικότητας στο οποίο ένα άτομο απασχολεί συχνά τη δική του φυσική ή ψυχική κατάσταση ή εικόνα.
«Περιλαμβάνει να αισθάνεσαι ανώτερος από τους άλλους ανθρώπους με μια αίσθηση δικαιώματος και γενική περιφρόνηση για τα συναισθήματα των άλλων», λέει στο Health ο Rashmi Parmar, ψυχίατρος με έδρα την Καλιφόρνια.
Οι ναρκισσιστές έχουν μια μεγαλειώδη αίσθηση του εαυτού τους, με φαντασιωμένες σκέψεις και συναισθήματα για τα επιτεύγματα ή την επιτυχία τους. Ποθούν συνεχώς έπαινο και θαυμασμό από τους άλλους και κατά βάθος μπορεί να φοβούνται την απόρριψη και να επιθυμούν έντονα την έγκριση ή την αναγνώριση από τους άλλους ανθρώπους.
«Ένα άλλο βασικό χαρακτηριστικό είναι ότι οι ναρκισσιστές συχνά προσπαθούν να ελέγξουν ή να χειραγωγήσουν τους άλλους και μπορεί να είναι λεκτικά ή συναισθηματικά καταχρηστικοί κατά καιρούς», εξηγεί ο ίδιος. «Δυσκολεύονται να αποδεχτούν τα ελαττώματά τους και κατηγορούν τους άλλους τις περισσότερες φορές για όλα τα λάθη τους».
Ο Parmar επισημαίνει ότι ο ναρκισσισμός με την αληθινή του έννοια πρέπει να θεωρείται ως ένα φάσμα και μια ήπια μορφή του είναι στην πραγματικότητα ένα
υγιές χαρακτηριστικό που είναι απαραίτητο για την ανάπτυξη ενός ώριμου ‘εγώ΄. Ωστόσο, όταν το φάσμα αυτό φτάνει στα άκρα, κατηγοριοποιείται ως ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας (NPD) όπως εμπίπτει σύμφωνα με το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, DSM.
Τι είναι το σύνδρομο ναρκισσιστικής κακοποίησης;
Η ναρκισσιστική κακοποίηση είναι μια μορφή συναισθηματικής κακοποίησης που υφίσταται κάποιος σε σχέση με έναν ναρκισσιστή.
«Τα άτομα που βρίσκονται σε σχέση με έναν ναρκισσιστή μπορεί να βιώσουν σημαντική σωματική και ιδιαιτέρως συναισθηματική κακοποίηση, όπως χαρακτηριστικά δηλώνει η ψυχολόγος Sheila Forman, PhD, με έδρα τη Σάντα Μόνικα. Οι ναρκισσιστές τείνουν να χρησιμοποιούν χειριστικές λέξεις και έναν ιδιαίτερο τρόπο επικοινωνίας για να υποτιμήσουν, να ακυρώσουν, να χειραγωγήσουν ή να ελέγξουν τη συμπεριφορά τους, είτε αυτό γίνεται εις γνώσιν τους είτε όχι. Κατά συνέπεια, @ σύντροφος νιώθει ότι είναι ανεπαρκής ή ακόμα και αποτυχημένος.
Το να είσαι θύμα της ναρκισσιστικής διαταραχής ενός ανθρώπου, μπορεί να οδηγήσει σε συμπτώματα παρόμοια με τη διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD), συμπεριλαμβανομένων συναισθηματικών πυροδοτήσεων, αναδρομών στο παρελθόν, απομόνωσης, απόσπασης, αποφυγής και υπερεπαγρύπνησης.
Το σύνδρομο ναρκισσιστικής κακοποίησης προκύπτει από συνεχή ή σημαντική έκθεση σε ένα παθολογικά ναρκισσιστικό άτομο. Το επηρεαζόμενο άτομο αισθάνεται πνιγμένο στη σχέση, ειδικά με έναν συναισθηματικά καταχρηστικό και χειριστικό άνθρωπο. Η σχέση συχνά περιστρέφεται γύρω από το ναρκισσιστικό άτομο σε βάρος της συναισθηματικής ευημερίας του άλλου ατόμου.
Το άτομο που επηρεάζεται καταλήγει να αισθάνεται άχρηστο και μπερδεμένο και μπορεί να κατηγορήσει τον εαυτό του για την αποτυχία της σχέσης. Μπορεί επίσης (αν νιώθεις πως ταυτίζεσαι), να παρατηρήσεις ότι είσαι ιδιαίτερα προσεκτικός με ένα ναρκισσιστικό μέλος της οικογένειας και να παρακινείσαι εύκολα στο να συμφωνήσεις μαζί του για να αποφύγεις την οποιαδήποτε ενδεχόμενη αντιπαράθεση.
Σε βάθος χρόνου, η υπερβολική προσπάθεια για να κερδίσει κάποιος την έγκριση του ναρκισσιστή μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια της αίσθησης του εαυτού. Οι επηρεαζόμενοι άνθρωποι συχνά παλεύουν με σοβαρή απώλεια αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης, μπορεί επιπλέον να δυσκολεύονται να εμπιστευτούν τους
άλλους και να τους μοιάζει πολλές φορές μια τεράστια ανηφόρα το να καταφέρουν να πάρουν την πιο απλή απόφαση για τη ζωή τους. Συχνά απομονώνονται από τους άλλους λόγω του φόβου τους ότι οι άνθρωποι μπορεί να μην καταλάβουν ή ακόμη και να μην πιστέψουν αυτό που πραγματικά βιώνουν.
Μην κατηγορείς τον εαυτό σου αν είσαι θύμα ενός ναρκισσιστικού χαρακτήρα
Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουν την πλήρη εικόνα όταν εμπλέκονται με έναν ναρκισσιστή, επειδή τα σημάδια συνήθως δεν εμφανίζονται μέχρι να δημιουργηθεί η σχέση.
Ενώ κάθε σχέση είναι διαφορετική, έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Mental Health Nursing το 2019 υποδηλώνει ότι η κατάχρηση τείνει να ξεκινά αργά. Κατά τη διάρκεια των πρώτων ημερών, ο νάρκισσος είναι συνήθως τρυφερός και γενναιόδωρος, και μπορεί ακόμη και να ξεπεράσει την κορυφή με εκδηλώσεις στοργής και θαυμασμού. Με τόσο έντονη προσοχή και ειδική μεταχείριση, είναι πιθανό να χαθούν τυχόν διακριτικά προειδοποιητικά σημάδια.
Επιπλέον, οι ναρκισσιστές χρησιμοποιούν διάφορες τεχνικές για να χειραγωγήσουν τους άλλους, όπως το να αμφισβητήσουν τη δική τους πραγματικότητα, να αγνοούν τα συναισθήματά τους και να αρνούνται να εμπλακούν σε συζήτηση. Όλες οι ναρκισσιστικές τεχνικές τους όμως εξυπηρετούν τον ίδιο σκοπό, να κάνουν τον άλλο πιο επιρρεπή στη συναισθηματική κακοποίηση.
Μερικές φορές, η ναρκισσιστική κακοποίηση είναι μέρος μιας συνεξαρτώμενης σχέσης. Ο ναρκισσιστής δημιουργεί μια σχέση με ένα άλλο άτομο και το χειραγωγεί ώστε να εξαρτηθεί από τον ναρκισσιστή. Το να υποχωρεί @ σύντροφός του, κάνει τον ναρκισσιστή να αισθάνεται καλύτερα με τον εαυτό του, αλλά συνήθως εξαρτώνται εξίσου από τ@ σύντροφό τους, επειδή τον χρειάζονται ώστε να είναι και πάλι ο στόχος της συναισθηματικής τους κακοποίησης.
Μη φοβάσαι να ζητήσεις βοήθεια
Είναι σημαντικό να αναζητήσεις βοήθεια εάν αισθάνεσαι ότι εσύ ή κάποιος που αγαπάς παλεύει με αυτό το σύνδρομο. Το σύνδρομο ναρκισσιστικής κακοποίησης μπορεί να έχει σοβαρό αντίκτυπο στη συναισθηματική υγεία ενός ατόμου με την πάροδο του χρόνου και σύμφωνα με έρευνες οδηγήσει σε σοβαρές ψυχιατρικές ασθένειες όπως η κατάθλιψη, η αγχώδης διαταραχή και η διαταραχή μετατραυματικού στρες.
Η συνεργασία με έναν θεραπευτή είναι ένα καλό πρώτο βήμα προς την απελευθέρωση από έναν ναρκισσιστή και την ανάρρωση από το σύνδρομο ναρκισσιστικής κακοποίησης. Ωστόσο, δεν αποτελεί πάντα μια εύκολη και γραμμική διαδικασία.
Δεν είναι όλοι όσοι επηρεάζονται από έναν ναρκισσιστή πρόθυμοι ή ικανοί να δουν τον αντίκτυπο αυτής της σχέσης. Μερικοί άνθρωποι μπορεί ακόμη και να προσεγγίσουν έναν Ψυχολόγο με στόχο τη βελτίωση του εαυτού τους, επειδή τους έχουν κάνει να νιώθουν τόση ντροπή και άγχος που εν τέλει καταλήγουν να πιστεύουν ότι το πρόβλημα έγκειται σε αυτούς και όχι στον ναρκισσιστή.
Εάν νιώθεις την ανάγκη να ζητήσεις άμεσα βοήθεια, εξέτασε το ενδεχόμενο να απευθυνθείς στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας της κοντινής περιοχής σου, καθώς με αυτόν τον τρόπο θα κατευθυνθείς πιο εύκολα σε έναν ειδικό ο οποίος με την σειρά του θα σε βοηθήσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Η τηλεθεραπεία είναι μια εξίσου αποτελεσματική επιλογή.
Καταλήγοντας, εάν η κακοποίηση που αντιμετωπίζεις έχει μετατραπεί σε σωματική, η παραμονή με τον ναρκισσιστικό χαρακτήρα στο περιβάλλον σου, θέτει σε κίνδυνο την υγεία σου, γι’ αυτό και θα ήταν καλό να επικοινωνήσεις άμεσα με την Γραμμή Βοήθειας 15900. Πρόκειται για μια υπηρεσία εθνικής εμβέλειας και δίνει τη δυνατότητα στα θύματα να επικοινωνήσουν άμεσα με έναν φορέα αντιμετώπισης της έμφυλης βίας. Κι αυτές αν αναρωτιέσαι ακόμα, είναι οι πιο σωστές λύσεις σε κάθε «γιατί τώρα» που μπορεί να ακούσεις εκεί έξω.
Τώρα λοιπόν, γιατί αύριο μπορεί στα αλήθεια να είναι πολύ αργά.
Περισσότερα: https://www.skai.gr